Triệu chứng của tắc ruột
Tắc ruột là một hội chứng do sự ngưng trệ lưu thông trong lòng ruột.
Triệu chứng lâm sàng
Triệu chứng toàn thân
-Hầu hết bệnh nhân có tình trạng mất nước do nôn, do ứ trong xoang bụng, do ứ trong lòng ruột.
-Sốt nhẹ do mất nước và nhiễm trùng dịch ứ đọng trên chỗ tắc.
Triệu chứng cơ năng
-Đau bụng : Đau bụng bao giờ cũng là triệu chứng khởi phát của bệnh. Tính chất đau trong tắc ruột là đau bụng thành cơn. Cơn đau có thể đột ngột, dữ dội. Bắt đầu từ rốn hoặc mạn sườn và nhanh chóng lan toả khắp ổ bụng. hỏi kỹ tính chất đau có thể giúp hưóng tới căn nguyên gây tắc.
-Trong tắc ruột do bít, đau bụng thường thành cơn điển hình, ngoài cơn thấy không đau hoặc đau nhẹ.
-Trong xoắn ruột, đau bụng khởi phát đột ngột, dữ dội như xoán vặn, đau liên tục, không thành cơn, lan ra sau lưng hoặc vùng thắt lưng. Người bệnh tìm đủ mọi tư thế để giảm đau nhưng không có hiệu quả.
-Nôn : Nôn xuất hiện đồng thời với cơn đau nhưng không làm cho cơn đau giảm đi. Lúc đầu, nôn ra thức ăn, sau nôn dịch mật, muộn hơn chất nôn có thể giống như phân. Tính chất nôn phụ thuộc chủ yếu vị trí tắc, nôn nhiều và sớm trong tắc ruột cao, nôn muộn hoặc chỉ buồn nôn trong tắc ruột thấp.
-Bí trung đại tiện : Bí trung tiện có thể có ngay sau khi bệnh khởi phát vài giờ. Bí đại tiện nhiều khi không rõ ràng, trong trường hợp tắc cao có thể thấy còn đại tiện do đào thải các chất bã và phân dưới chỗ tắc. Nhưng dù có đại tiện nhưng không làm hết đau hay giảm cơn đau bụng.
Triệu chứng thực thể
-Nhìn: Bụng chướng bao giờ cũng có, tuỳ vị trí tắc cao hay thấp mà bụng chướng nhiều hay ít. Nếu tắc ruột do xoắn thấy bụng chướng lệch.
Quai ruột nổi : ở bệnh nhân có thành bụng mỏng, trong cơn đau có thể thấy các quai ruột nổi rõ. Đây là triệu chứng rất có giá trị chẩn đoán.
Dấu hiệu rắn bò : trong cơn đau ta nhìn thấy sóng nhu động của các quai ruột di chuyển từ chỗ này đến chỗ khác. Muốn thấy rõ ta nhìn tiếp tuyến với thành bụng. Đây là triệu chứng thực thể quan trọng nhất.
Có thể thấy sẹo mổ cũ trên thành bụng, đây là gợi ý cho chẩn đoán tắc ruột sau mổ
Có thể thấy các thoát vị thành bụng.
-Sờ: Có thể sờ thấy u, dị vật, búi giun…Khi bệnh nhân đến muộn, ruột đã hoại tử gây viêm phúc mạc thì có đầy đủ triệu chứng của viêm phúc mạc
-Thăm trực tràng bóng trực tràng rỗng là triệu chứng thường gặp. Máu dính theo găng trong lồng ruột hay khối u ruột. thăm trực tràng là phương pháp tốt nhất để phát hiện khối ung thư trực tràng ở thấp gây tắc ruột.
-Gõ: gõ vang vì các quai ruột giãn chướng đầy hơi.
-Nghe: trong cơn đau nghe trên thành bụng thấy tiếng réo của ruột mạnh hơn, nhiều hơn và âm sắc cao hơn. Nghe rất cần thiết khi cần phân biệt tắc ruột cơ học và tắc ruột cơ năng.
Triệu chứng cận lâm sàng
-Chụp X Quang bụng không chuẩn bị : là phương pháp chẩn đoán hình ảnh quan trọng không những giúp chẩn đoán tắc ruột mà còn giúp xác định vị trí và cơ chế tắc.
Tắc ruột non: có nhiều mức nước hơi tập trung giữa bụng, kích thước nhỏ, vòm thấp, chân rộng, thành mỏng, có hình các nếp niêm mạc ngang.
Tắc đại tràng : có ít mức nước hơi, kích thước lớn, vòm cao, chân hẹp, nằm ở rìa ổ bụng, có các bướu và các rãnh trên bờ ruột.
Trong tắc ruột cơ năng, cả ruột non và đại tràng đều giãn, chứa hơi là chủ yếu, ít khi có mức nước hơi.
-Chụp đại tràng cản quang
Chụp cản quang chỉ định trong trường hợp lâm sàng nghi ngờ có tắc ở đại tràng. Trong trường hợp manh trang giãn to hoặc tắc đại tràng có sốt, tốt nhất là chụp đại tràng có thuốc cản quang hoà trong nước.Chống chỉ định khi có thủng ruột hoặc nghi ngờ có thủng ruột.
Chụp khung đại tràng có cản quang trước hết xác định vị trí tắc và có thể xác định được nguyên nhân tắc. Trong tắc đại tràng sigma, thuốc cản quang dừng lại ở trực tràng và có hình mỏ chim. Trong tắc đại tràng do đạI tràng có thuốc u, thuốc cản quang dừng lại ở vị trí u và có hình cắt cụt nham nhở. Trong lồng ruột, có hình đáy chén, hình càng cua, hình đinh ba, hình huy chương.
-Chụp lưu thông ruột non
Chụp lưu thông ruột non bằng cách cho bệnh nhân uống thuốc cản quang hoặc đặt ống thông xuống tá tràng và bơm 40-100ml thuốc cản quang hoà tan trong nước, theo dõi sự lưu thông của ruột non trong vòng 4-24h và cứ 30phút chụp một phim. Trong tắc ruột cấp tính, chống chỉ định chụp lưu thông ruột non trừ trường hợp tắc ruột sau mổ tái diễn nhiều lần và tắc ruột không hoàn toàn, sau khi đã loại trừ được tắc ở đại tràng. Chụp lưu thông ruột non có thể thấy được các quai ruột non giãn trên chỗ tắc nhưng không xác định được vị trí trắc và nguyên nhân tắc.
-Siêu âm: Siêu âm ổ bụng thấy quai ruột giãn chứa nhiều dịch, có dấu hiệu máy giặt do dịch di chuyển tới lui trong lòng ruột. Trong giai đoạn đầu khi ruột chưa giãn siêu âm có thể phát hiện một số nguyên nhân tắc như lồng ruột, khối u, áp xe trong ổ bụng…
-Các xét nghiệm máu và sinh hoá: có giá trị đánh giá tình trạng toàn thân bệnh nhân, giúp cho công tác hồi sức và điều chỉnh các rối loạn sinh lý của tắc ruột
Xét nghiệm máu: hồng cầu tăng, Hct tăng do mất nước, máu bị cô đặc. Bạch cầu tăng do nhiễm trùng.
Rối loạn điện giải: Na+, K+,Cl– giảm do nôn nhiều.
Urê và Creatinin máu tăng khi bệnh nhân đến muộn, chức năng lọc của thận bị ảnh hưởng.
