Tràn dịch màng phổi

Tràn dịch màng phổi là sự tích tụ dịch trong khoang màng phổi.

Tràn dịch màng phổi có thể được phân loại dựa vào tính chất dịch: Tràn dịch màng phổi dịch thấm và dịch tiết.

Nguyên nhân

Phổ biến

Suy tim trái

Viêm phổi

Bệnh ác tính

Tắc mạch phổi

Bệnh virus

Ít phổ biến

Bệnh mạch máu/bệnh về khớp, xơ gan, tràn dịch màng phổi gan, viêm tụy, vỡ thực quản, tắc nghẽn bạch huyết.

Sinh lý bệnh

• Khoang màng phổi bình thường có sự sản xuất và hấp thu khoảng 15ml dịch mỗi ngày và chứa khoảng 10ml dịch.
• Sinh hóa dịch màng phổi: LDH < 0,6LDH máu, protein < 0,5protein máu, glucose 0,6 đến 0,8 glucose máu, pH = 7,6.
• Tràn dịch màng phổi dịch thấm: Do sự thay đổi áp lực thủy tĩnh hay áp lực keo gây ra hiện tượng tăng hình thành và/hoặc giảm tái hấp thu dịch màng phổi.

Suy tim sung huyết: Tăng áp lực tĩnh mạch, phù phổi. Xơ gan và hội chứng thận hư: Do giảm Albumin máu.

• Tràn dịch màng phổi dịch tiết: Do tiết Cytokine trực tiếp hoặc gián tiếp ra màng phổi bình thường và/hoặc mạch máu dẫn đến tăng tính thấm mao mạch.

Viêm phổi

Bệnh ác tính

Lao phổi

Bệnh hệ thống

Tắc mạch phổi

Chẩn đoán

Kết hợp lâm sàng và phân tích dịch màng phổi góp phần quan trọng để đưa ra chẩn đoán.

Lâm sàng

Cơ năng

Khó thở: Là triệu chứng phổ biến nhất, thường xuất hiện khi lượng dịch màng phổi lớn hơn 500 đến 1000ml nhưng có thể không liên quan.

Thông thường không có triệu chứng.

Đau ngực kiểu màng phổi do viêm màng phổi.

Cần khai thác tiền sử bệnh lý liên quan.

Thực thể

Toàn thân: Cần đánh giá tình trạng sốt, huyết động, giảm Oxy máu.

Khám phổi: Rung thanh giảm, gõ đục, rì rào phế nang giảm. Những dấu hiệu này thường thấy khi tràn dịch số lượng lớn, tuy nhiên không nên đánh giá lượng dịch dựa vào khám phổi.

Khám các bộ phận để phát hiện suy tim, bệnh ác tính, viêm phổi, xơ gan, huyết khối tĩnh mạch và các nguyên nhân khác.

Cận lâm sàng

Phân tích dịch màng phổi bằng chọc hút dịch là mấu chốt để chẩn đoán.

Dịch thấm: Khi có đủ tiêu chuẩn Light:

Tỷ lệ protein dịch/máu <0,5

Tỷ lệ LDH dịch/máu <0,6

LDH dịch màng phổi <0,67 giới hạn bình thường trên của mức LDH máu

Dịch tiết: Khi có bất kỳ tiêu chuẩn Light:

Tỷ lệ protein dịch/máu >0,5

Tỷ lệ LDH dịch/máu >0,6

LDH dịch màng phổi >0,67 giới hạn bình thường trên của mức LDH máu

Giả dịch tiết: Tràn dịch đáp ứng một hay nhiều tiêu chuẩn Light nhưng thực tế không phải dịch thấm. Nguyên nhân thường do thuốc lợi tiểu điều trị suy tim, xơ gan hay hội chứng thận hư

Điện tâm đồ

Đánh giá bệnh tim.

Chẩn đoán hình ảnh

• X-Quang phổi

Giúp chẩn đoán phát hiện dịch và ước lượng thể tích dịch

75ml làm mờ góc sườn hoành sau

175ml làm mờ góc sườn hoành bên

500ml làm mờ toàn bộ bờ cơ hoành

1000ml làm mờ ngang bờ trước xương sườn số 4

X-Quang cũng giúp gợi ý nguyên nhân: Suy tim, viêm phổi.

• Siêu âm ngực

Chẩn đoán chính xác, đánh giá vách hóa

Hướng dẫn chọc hút dịch hay mở màng phổi dẫn lưu nhằm giảm tỷ lệ biến chứng.

• Chụp cắt lớp vi tính có thuốc cản quang

Phân biệt tràn dịch với u, xẹp phổi. Xác định và đánh giá đặc tính màng phổi.

• Sinh thiết màng phổi

Tràn khí màng phổi trên X-Quang