Khoảng sáng sau gáy khi siêu âm thai là gì?
BS. Trần Văn Phúc
Khi biết tôi có thai, cảm giác có điều gì đó thật kì diệu đang lớn lên từng ngày. Bước sang tuần thứ 11, chồng tôi không đủ kiên nhẫn chờ đợi, anh đưa tôi đến phòng siêu âm thai.
“Giống cả bố, giống cả mẹ!” – chồng nắm chặt tay tôi nói đùa khi thấy em bé nhảy múa trên màn hình. Sự phấn khích đã làm cho tôi và anh không hề nhìn thấy bác sĩ đang im lặng với vẻ mặt hết sức căng thẳng.
Khoảng 20 phút sau, bác sĩ với vẻ mặt đáng sợ, đã gọi vợ chồng tôi vào phòng tư vấn.
Bằng những thuật ngữ chuyên môn, cùng bản vẽ tay phác họa hình ảnh siêu âm, bác sĩ giải thích cho vợ chồng tôi hiểu rằng chiều dày khoảng sáng sau gáy của em bé đo được là 4mm, bác sĩ cũng không chắc chắn có nhìn thấy xương mũi hay không.
Khoảng sáng sau gáy 4mm, đó là con số đáng sợ, nghĩa là em bé sinh ra có nguy cơ rất cao bị mắc 1 trong 4 bệnh di truyền liên quan đến nhiễm sắc thể là Down, Trisomy 13, 18, và hội chứng Turner; thêm một bệnh thứ 5 nữa là dị tật tim bẩm sinh.
Trước mắt tôi, bao nhiêu những hình ảnh tươi sáng nhanh chóng chuyển sang màu ảm đạm. Còn chồng tôi thì ngồi im sững sờ trong khi bác sĩ tiếp tục dùng những cụm từ chuyên môn để giải thích lí do tại sao lại xảy ra điều đó.
“Liệu có bao nhiêu phần trăm em bé không mắc bệnh?” – chồng tôi vẫn cố nuôi tia hi vọng. “Khoảng năm phần trăm,” – bác sĩ hơi cấm cảu, – “cao lắm là mười.”
Dường như bác sĩ không giỏi lắm về kĩ năng cung cấp thôi tin cho bà mẹ trẻ là tôi. Bác sĩ càng giải thích, tai tôi càng ù đi không hiểu, mắt tôi càng hoa lên như bị ai đó đấm vào mặt.
Chồng tôi đã lựa chọn biện pháp chẩn đoán tiếp theo là sinh thiết gai rau, điều đó cho biết chính xác tới 99% tình trạng của tôi nghiêm trọng đến thế nào. Khi nghe bác sĩ giải thích thủ thuật, để có được mẫu mô nhau thai, thì phải có cây kim xuyên thẳng từ bụng tôi vào đến buồng tử cung, hoặc xuyên qua âm đạo, tôi đã hoảng sợ và gần như ngất đi.
Để biết chính xác tình trạng sức khỏe của em bé, tôi sẵn sàng chấp nhận mọi đau đớn, chấp nhận bất cứ điều gì. Nhưng may mắn thay, bác sĩ thực hiện thủ thuật rất nhẹ nhàng, tôi cũng không đau đớn, bác sĩ dặn tôi nằm nghỉ ngơi vài ngày là ổn.
Bước ra khỏi phòng khám sản tôi đã khóc như một đứa trẻ bị lạc
Trong thời gian chờ đợi kết quả, những ý nghĩ khủng khiếp đã chạy qua trong đầu.
Rất nhiều nước mắt đã rơi vì sự lấp lửng chưa rõ ràng.
Trong danh mục tìm kiếm trên Google, tôi tìm đọc tất cả những bài viết liên quan, rồi tìm đến những diễn đàn chia sẻ của các bà mẹ có hoàn cảnh tương tự tôi. Qua đó tôi thấy sự điên loạn lo lắng nhiều hơn là sự an ủi.
Những đêm dài sau đó, tôi và chồng đã bàn tới chuyện phá thai, một tình huống tồi tệ nhất mà chúng tôi chưa bao giờ dám nghĩ đến.
Tôi cảm thấy có lỗi với chồng, còn chồng lại cảm thấy có lỗi với tôi, cái vòng luẩn quẩn làm chúng tôi không thể thoát ra nổi.
Cuối cùng, tôi quyết định không đọc gì nữa, cũng không chia sẻ thêm với bất cứ ai; tôi nằm im nhắm mắt nghe những bản nhạc yêu thích để cố quên đi những điều mà tôi không thể nào quên.
Đúng một tuần, theo lịch hẹn của bác sĩ tôi đến lấy kết quả. Hôm ấy là thứ 6, vợ chồng tôi đến từ sáng sớm, đợi mãi mới gặp được bác sĩ nhưng lại thông báo phải đợi tiếp đến thứ 3. Tôi có cảm giác như không thể chịu đựng nổi, nên lại khóc thêm vài ngày nữa.
Cuối cùng tôi cũng nhận được kết quả sinh thiết gai rau.
Thật may mắn là nhiễm sắc thể bình thường, con tôi sẽ không bị Down, Trisomy 13, 18 hay Turner. Chồng tôi thở phào nhẹ nhõm, còn tôi đã òa khóc với bao nhiêu nước mắt và tin rằng đứa trẻ trong bụng tôi hoàn toàn khỏe mạnh.
Bước tiếp theo, bác sĩ giải thích rằng tôi phải chờ đợi đến tuần thứ 20 để siêu âm loại trừ dị tật bẩm sinh của tim thai.
Thực tế trong siêu âm sản khoa, dưới 20 tuần không thể đưa ra bức tranh đầy đủ về bệnh tim, vì thế mà hầu hết bác sĩ không nhìn vào trái tim của em bé để chẩn đoán bệnh.
Nhưng tôi may mắn gặp bác sĩ siêu âm giỏi, để giải tỏa bớt những lo lắng cho tôi, bác sĩ có thể kiểm tra những dị tật tim bắt đầu từ tuần thứ 12.
Đến tuần thứ 14, bác sĩ vui mừng chỉ lên màn hình cho tôi thấy, nơi có hình ảnh rất rõ của phổ Doppler tĩnh mạch Aratius, một thuật ngữ chuyên môn mà tôi không thể hiểu, nhưng bác sĩ giải thích cái hình chữ M mà điểm thấp nhất gọi là sóng (a) không bị âm, nghĩa là 90% khả năng em bé không bị mắc dị tật tim bẩm sinh.
Đêm ấy tôi đã ngủ ngon giấc hơn với niềm tin em bé sẽ khỏe mạnh
Sự chờ đợi cuối cùng được đền đáp, tôi không cần phải đợi đến sau 20 tuần, mà ngay ở tuần thứ 17 tôi được biết rằng nhịp tim 155 lần/phút của em bé đã đánh bại tất cả những suy nghĩ và phán đoán ban đầu của bác sĩ.
Sinh đẻ là niềm hạnh phúc tột đỉnh mà ông trời đã ban tặng cho người phụ nữ. Sau hành trình vất vả, tôi đã sinh em bé nặng 3200 gram, con gái tôi hoàn toàn khỏe mạnh…
——————-
KHOẢNG SÁNG SAU GÁY
======================
Khoảng sáng sau gáy là lớp dịch mỏng dưới da gáy của em bé. Nó nhìn thấy và đo được trên siêu âm.
Thời gian siêu âm đo khoảng sáng sau gáy bắt đầu từ tuần thứ 11 đến hết tuần thứ 13 (hoặc tương ứng với chiều dài đầu mông từ 45mm – 84mm).
Đo khoảng sáng sau gáy giúp chẩn đoán sớm dị tật bẩm sinh gồm: Hội chứng Down, Hội chứng Trisomy 13, 18, Turner; bệnh tim bẩm sinh.
—–
ĐÁNH GIÁ KHOẢNG SÁNG SAU GÁY
===============================
Dưới 2,5mm: Được coi là sinh lí bình thường. Những trường hợp có yếu tố nguy cơ (tuổi mẹ cao, tiền sử gia đình…) thì cần phải kết hợp với xét nghiệm Double Test để quyết định thăm khám xâm nhập khi có nguy cơ bất thường nhiễm sắc thể.
Từ 2,5 – 3,5mm: Cần phải theo dõi, kết hợp Double Test để chẩn đoán sớm, trường hợp nghi ngờ cần chọc ối hoặc sinh thiết gai rau sớm.
Trên 3,5mm: Khuyến cáo nên chọc ối hoặc sinh thiết gai rau luôn để chẩn đoán.
Khoảng sáng sau gáy càng tăng thì nguy cơ dị tật thai càng nhiều. Nếu khoảng sáng sau gáy dày trên 7mm thì chắc chắn thai sẽ bị chết lưu.
Chỉ cần siêu âm đen trắng 2D bằng đầu dò thành bụng để xác định khoảng sáng sau gáy từ tuần thứ 11 – 13.
Khoảng sáng này sẽ mất đi từ tuần thứ 14.
Có thể kết hợp siêu âm đầu dò qua đường âm đạo để tăng độ chính xác. Siêu âm màu 3D, 4D và 5D không có ý nghĩa gì với khoảng sáng sau gáy, trừ độ phân giải của các loại máy này tốt hơn nên vẫn khuyến cáo lựa chọn siêu âm những máy này.
Khoảng sáng sau gáy khi siêu âm thai là gì?
