Các yếu tố làm giảm sản xuất tinh trùng
Ở tuổi dậy thì, những tế bào thuộc dòng tinh sinh sản, biệt hóa để trưởng thành qua các giai đoạn từ tinh nguyên bào đến tinh bào 1, tinh bào 2, tinh tử và tinh trùng.
Tuyến yên tiết LH và FSH để điều khiển và kiểm soát chức năng hoạt động của tinh hoàn. Tuyến yên chế tiết FSH và LH phụ thuộc vào sự kích thích theo nhịp sinh học của GnRH với nhịp độ 60 phút /lần.
LH là chất chính để kích thích tế bào Leydig sản xuất testosteron. Khi nồng độ testosteron cao sẽ ức chế tuyến yên tiết LH. FSH khởi đầu và duy trì sinh tinh, kích thích tế bào Sertoli. Tế bào Sertoli cũng nằm trong ống sinh tinh, mặt trong màng đáy, bao quanh các tế bào mầm đang phát triển có nhiệm vụ nuôi dưỡng tinh trùng
Các yếu tố làm giảm sản xuất tinh trùng
Chế độ ăn uống
Chế độ ăn thiếu chất như: vitamin A, vitamin E, một số acid béo, acid amin và kẽm có thể ảnh hưởng trực tiếp lên tinh hoàn và gây giảm sinh tinh.
Thiếu vitamin B có thể hưởng đến quá trình sinh tinh do ảnh hưởng trực tiếp lên tuyến yên và gián tiếp lên tinh hoàn (Setchell, 1983). Gần đây, nhiều quan điểm cho rằng các thức ăn hiện đại thường chứa nhiều gốc hóa học có tính estrogenic yếu, nếu tích tụ lâu ngày có thể ức chế sinh tinh. Đây có thể là một trong những nguyên nhân chính của hiện tượng giảm chất lượng tinh trùng của nam giới đang được báo động.
Nhiễm trùng
Một số trường hợp vô sinh nam do giảm sinh tinh trùng sau biến chứng viêm tinh hoàn của bệnh quai bị. Biểu mô sinh tinh bị ảnh hưởng hay bị hủy hoàn toàn có thê do tác động trực tiếp của nhiễm trùng, do hiện tượng viêm, tăng nhiệt độ hoặc do phản ứng miễn dịch sau khi hàng rào máu tinh hoàn bị phá hủy (Setcheli, 1983).
Tăng nhiệt độ tinh hoàn
Ở người, nhiệt độ ở bìu thường thấp hơn thân nhiệt khoảng 2°c. Trong trường hợp tinh hoàn không xuống hoặc tinh hoàn ẩn, quá trình sinh tinh sẽ bị ngưng lại. Trong thực nghiệm, người ta thấy cấu trúc mô học của tinh hoàn sẽ thay đổi nếu tinh hoàn không xuống. Sốt trên 38,5°c có thể ức chế quá trình sinh tinh trong thời gian 6 tháng (Tổ chức Y tế Thế giới – WHO, 1987). Ngoài tác dụng ức chế sinh tinh, nhiệt độ cao có thể gây tổn thương ADN của tinh trùng.
Môi trường sống và làm việc
Nhiễm độc một số kim loại nặng như chì, cadmi và thủy ngân có thể gây giảm sinh tinh và gây vô sinh. Hút thuốc nhiều và uống rượu cũng có thể ảnh hưởng trực tiếp là giảm sinh tinh. Các thuốc trừ sâu, diệt cỏ có thể gây ảnh hưởng lên quá trình sinh tinh. Đặc biệt, dioxin cũng được ghi nhận có tác động lên quá trình sinh tinh và có thể gây vô sinh. Quá trình sinh tinh trùng rất nhạy cảm với nhiều loại hóa chất có nguồn gốc công nghiệp và nông nghiệp.
Mặc dù chưa có các nghiên cứu có giá trị để xác định ảnh hưởng của dioxin trên quá trình sinh tinh của người, nhưng báo cáo của WHO năm 2000 về tác hại của dioxin trên sức khỏe cho thấy dioxin làm giảm số lượng tinh trùng ở chuột thực nghiệm.
Ảnh hưởng của phóng xạ
Tinh nguyên bào trong giai đoạn phân chia rất nhạy cảm với phóng xạ, trong khi tinh nguyên bào gốc, tinh tử và tinh trùng ít bị ảnh hưởng hơn. Tuy nhiên, nếu tiếp xúc vói phóng xạ cường độ cao, tất cả các loại tế bào sinh tinh đều bị ảnh hưởng có thể dẫn đến vô tinh không hồi phục. Gần đây, có báo cáo cho rằng việc sử dụng điện thoại di động cũng có thể ảnh hưởng đến quá trinh sinh tinh trùng.
Từ trường
Người ta ghi nhận rằng, từ trường với tần số thấp và cường độ cao có thể gây tổn thương quá trình sinh tinh. Từ trường còn được quan niệm là phóng xạ từ trường. Trong môi trường sống hiện nay, từ trường chủ yếu được tạo bởi các thiết bị điện gia dụng, thiết bị điện công nghiệp hoặc đường dẫn truyền điện.
Các thuốc điều trị các bệnh lý nội khoa
Theo WHO (2000), một số thuốc được ghi nhận có thể ảnh hưởng đến sinh tinh như: hormon, cimetidin, sulphasalazin, spironolacton, nitroíurantoin, niridazon, colchichin.
Các thuốc điều trị ung thư thường ức chế mạnh quá trình sinh tinh. Hầu hết các phác đồ hóa chất điều trị ung thư đều ảnh hưởng nhiều đến quá trình sinh tinh và gây tình trạng vô tinh tạm thời.
Các bệnh toàn thân
Các bệnh lý toàn thân đều ít nhiều có ảnh hưởng đến hoạt động của tinh hoàn, nhưng nhiều khi không được chú ý.
Các tình trạng bệnh lý cấp tính nặng như bỏng, nhồi máu cơ tim, chấn thương, phẫu thuật đều ức chế chức năng tinh hoàn. Suy thận mạn tính dẫn đến rối loạn điều hòa trục hạ đồi – tuyến yên và gián tiếp ức chế chức năng tinh hoàn. Suy gan mạn tính gây rối loạn nội tiết, dẫn đến giảm sinh tinh, teo tinh hoàn, nữ hóa, giảm chức năng sinh hoạt tình dục. Các bệnh lý về đường tiêu hóa, huyết học, nội tiết đều được báo cáo có tác dụng giảm quá trình sinh tinh. Ở những bệnh nhân có bệnh lý ác tính, sinh tinh thường giảm mạnh hoặc ngưng hoàn toàn, chủ yếu do tác động của các phương pháp điều trị ung thư như xạ trị, hóa trị.
Nguyên nhân vô sinh ở nam giới
Các yếu tố làm giảm sản xuất tinh trùng
