Ca lâm sàng liệt chi dưới
Bệnh sử
Bệnh nhân nữ 24 tuổi vào viện cấp cứu do đột ngột ngã xuống sàn nhà thờ trong lúc đang hát Thánh ca.
Khi được nhập viện, cô nói rằng trước đó không hề bị mất ý thức mà chỉ thấy mất thăng bằng vì tê liệt hoàn toàn chân trái.
Thăm khám không ghi nhận tổn thương thần kinh nào khác, các cơ quan khác hoàn toàn bình thường. Tiền sử bản thân và gia đình hoàn toàn khỏe mạnh, bệnh nhân không hút thuốc lá hay sử dụng đồ uống cơ cồn.
Về công việc, bệnh nhân là nhân viên bán hàng ở 1 cửa hàng sách và sống chung với người bạn trai tại 1 căn hộ trong khoảng 3 năm, cách đây 4 tuần thì người đó có chuyển đi nơi khác và cô ấy trở về sống với bố mẹ.
Thăm khám
Toàn trạng bệnh nhân ổn định, bất thường duy nhất là hệ thống thần kinh.
Thăm khám toàn diện cho thấy định hướng chính xác, không có bất thường tâm thần kinh. Sơ bộ các dây thần kinh sọ, thần kinh chi trên và chân phải hoàn toàn bình thường.
Tuy nhiên chân trái không còn khả năng vận động theo lệnh, trương lực cơ bình thường, phối hợp động tác không đánh giá được vì chân trái liệt hoàn toàn, mất cảm giác nông, sâu và cảm giác rung từ ranh giới mông và háng trái trở xuống.
Khi thực hiện kích thích đau (như ép gân Achilles’ hay ấn mạnh vào lòng bàn chân) bệnh nhân đều có đáp ứng co chân lại. Phản xạ nông (da) và phản xạ sâu (gân xương) đều bình thường, Babinski (+)
Câu hỏi
- Chẩn đoán của bệnh nhân này là gì?
- Hướng xử trí tiếp theo là gì?
ĐÁP ÁN 70
Bệnh nhân này được chẩn đoán hysteria, hay còn được gọi là rối loạn phân ly (dissociative disorder). Các bằng chứng ủng hộ chẩn đoán bao gồm:
- Các triệu chứng không phù hợp cho bất kì tổn thương thần kinh khu trú hoặc lan tỏa nào, vd rõ ràng là bệnh nhân liệt hoàn toàn nhưng vẫn đáp ứng với các kích thích đau, Babinski (+) nhưng phản xạ gân xương bình thường.
- Bệnh nhân thờ ơ với ngoại cảnh
- Khởi phát tình trạng này liên quan tới stress, ở tình huống này là chia tay với bạn trai
- Yếu tố thúc đẩy: chuyển về sống với bố mẹ và hạnh phúc của đôi vợ chồng làm bệnh nhân nghĩ tới cuộc chia ly của mình.
Không có bất kì yếu tố nào trên đây là đặc hiệu cho chẩn đoán rối loạn phân ly tuy nhiên khi đặt chúng vào cùng 1 hoàn cảnh thì chẩn đoán này có khả năng xảy ra nhất.
Trong bất kì trường hợp nào, rối loạn phân ly luôn là 1 chẩn đoán loại trừ và trong trường hợp này các dấu chứng về thần kinh đã ủng hộ rằng không hề có tổn thương thực thể.
Điều quan trọng là trong những trường hợp dễ gây nhầm lẫn như thế này, cần loại trừ các bệnh lý ác tính hoặc các tổn thương thực thể khác.
Khẳng định lại, tình trạng này hoàn toàn có thật và bệnh nhân không cố tình giả bệnh hay muốn làm mất thời gian của nhân viên y tế, vì thế chúng ta cần quan tâm và xử trí đúng cách.
Điều trị những trường hợp này, cần giải thích kĩ cho bệnh nhân rằng nguyên nhân là do áp lực từ công việc, cuộc sống, xã hội… xung quanh họ và tình trạng bệnh không quá nghiêm trọng.
Một thái độ sống tích cực sẽ phục hồi bệnh trạng nhanh chóng và ngoài ra nên tăng cường các bài tập thể lực, đặc biệt dưới sự hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu.
Tiên lượng với hysteria thường tốt, và bệnh nhân có thể hồi phục hoàn toàn sau 8 ngày. Thông thường bệnh lý này hay gặp những tổn thương hệ thần kinh ví dụ như co giật, mù thoáng qua, đau và mất ngủ.
Nên thăm khám kĩ lưỡng trước khi đưa ra chẩn đoán vì nên nhớ đây là 1 chẩn đoán loại trừ toàn bộ các bệnh lý có tổn thương thực thể.
 | ĐIỂM CHÚ Ý |
| |
